نگاهی به روزنامه‌های قم

سال‌هاست که از قم هجرت کرده‌ام، ولی به خاطر دیدن خانواده و همچنین برخی پروژه‌های کاری که دارم، رفت‌وآمد زیادی با قم دارم. یکی از عادت‌های ثابتم در هر سفر به قم، مطالعه همه مطبوعات عمومی است که در قم منتشر می‌شود. پاتوق ثابتم هم از قدیم، دکه روزنامه‌فروشی سر زنبیل‌آباد (کنار ورزشگاه حیدریان) است.

در این یادداشت، نگاهی دارم به وضعیت کنونی روزنامه‌های محلی شهر قم:

۴ روزنامه برای قم

تا ۱۰ سال پیش که من ساکن قم بودم، روزنامه‌ای در شهر قم منتشر نمی‌شد. الان ۴ روزنامه به صورت روزانه در قم منتشر می‌شوند: ایمان، ۱۹ دی، شاخه سبز، گویه.

نکته جالب در بین این چهار روزنامه این است که به جز «گویه» که خود را « روزنامه استان قم» معرفی کرده است، سه روزنامه محلی دیگر با عنوان و مجوز سراسری منتشر می‌شوند.

از نظر تعداد شماره‌های منتشر شده اگر بخواهیم بررسی کنیم، روزنامه «ایمان» با حدود ۴۱۵۰ شماره منتشر شده، قدیمی‌ترین روزنامه قمی محسوب می‌شود. «شاخه سبز» با ۲۷۰۰ و «۱۹ دی» با ۲۵۰۰ شماره در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.

جای بررسی دارد که ایا این ۳ روزنامه محلی که خود را «روزنامه صبح ایران» معرفی می‌کنند، در خارج از شهر قم خواننده‌ای دارند یا نه؟ و اصلا چه اصراری است روزنامه‌ای که می‌تواند در یک شهر موفق باشد و خوانده شود، اصرار داشته باشد خود را روزنامه‌ای ملی معرفی کند؟

روزنامه‌های قم کجا چاپ می‌شوند؟

یکی از نکات جالب در مورد روزنامه‌های قم این است که از ۴ روزنامه قم، ۳ روزنامه در چاپخانه ریحان منتشر می‌شوند. این چاپخانه در تهران (جاده قدیم کرج) واقع است. محل استقرار این چاپخانه، مابین فرودگاه مهرآباد و بزرگراه آزادگان است.

در تهران چاپخانه‌های مجهز دیگری که دستگاه چاپ رول روزنامه دارند، وجود دارند، اما دلیلی که احتمالا باعث شده این چاپخانه مورد توجه سه تا از روزنامه‌های قمی قرار بگیرد، موقعیت مکانی مناسب این چاپخانه از نظر دسترسی به بزرگراه تهران-قم است.

نکته جالب اینجاست که مسؤولین فرهنگی قم، این شهر را قطب صنعت چاپ ایران می‌نامند و کلی به آمار و ارقام این حوزه افتخار می‌کنند، ولی سؤال مشخصی که می‌توان از مدیران فرهنگی قم پرسید این است که در قطب صنعت چاپ، چرا باید ۳ روزنامه شهر در خارج از قم چاپ شوند؟ آن هم نه در شهر تهران، بلکه در یکی از شهرک‌های اقماری نزدیک تهران؟

کیفیت چاپ روزنامه چنگی به دل نمی‌زند و احتمالا پایین‌ترین کیفیت چاپی است که می‌توان از یک دستگاه چاپ رول انتظار داشت.

روزنامه «گویه» در قم چاپ می‌شود، ولی وضعیت آن مقداری متفاوت است. این روزنامه با دستگاه چاپ افست و در ۴ صفحه چاپ می‌شود. «گویه» البته دقیقا مشخص نیست روزنامه است یا هفته‌نامه. در نسخه چاپی، روزنامه معرفی شده است، ولی در سایت هفته‌نامه.

بعد از چاپ ریحان، چاپخانه ولیعصر که در شاه‌جمال قم مستقر است، کار چاپ روزنامه گویه و هفته‌نامه‌های «پیام قم» و «آوای جام جم» را انجام می‌دهد.

چاپخانه ولیعصر قم را می‌توان چاپخانه تخصصی روزنامه‌های ۴ صفحه‌ای شمرد. نکته جالب توجه در مورد هر سه خروجی چاپی این چاپخانه محلی قم این است که هر ۳ نشریه در ۴ صفحه (قطع ۳۵ در ۵۰) منتشر می‌شوند و ۲ صفحه اول و آخرشان رنگی و دو صفحه وسطی مشکی چاپ شده است.

آقا، سایت‌تان کو؟

رهاورد گشت و گذارم در دکه روزنامه‌فروشی اول زنبیل‌آباد، ۴ روزنامه، دو هفته‌نامه و یک دوهفته‌نامه بود.

به عنوان یک طراح وب، طبیعتا یکی از نکات مورد بررسی من، سایت اینترنتی رسانه‌های محلی شهر قم است. از بین این ۷ رسانه، فقط ۳ روزنامه ۱۹ دی، ایمان و گویه سایت اینترنتی مستقل دارند و بقیه در فضای اینترنت، به یک آدرس ایمیل یا کانال تلگرام بسنده کرده‌اند.

در بین این ۳ روزنامه سایت‌دار، احتمالا رتبه بهترین سایت را بتوانم به روزنامه «۱۹ دی» اهدا کنم. سایت ۱۹ دی البته فرسنگ‌ها با یک سایت ایده‌آل (حتی با استانداردهایی که در بین رسانه‌های ایران وجود دارد) فاصله دارد، ولی باز هم یک سر و گردن از بقیه بالاتر است.

«۱۹ دی» البته در سایت اینترنتی، خودش را «اولین روزنامه سراسری قم» معرفی کرده، ولی در سرعنوان روزنامه «روزنامه سراسری صبح ایران» درج شده است. (سایت روزنامه ۱۹ دی)

اطلاعات خیلی کمی در مورد روزنامه در سایت درج شده است و برخی از صفحات مهم هم خالی هستند. مثلا صفحه تعرفه آگهی در روزنامه، که قاعدتا باید صفحه مهمی برای سایت روزنامه باشد، خالی است. اطلاعاتی در مورد تاریخچه روزنامه و تیم مدیریتی و اجرایی آن وجود ندارد

مطالب در سایت روزنامه ۱۹ دی در دسته‌بندی‌های تعریف شده منتشر می‌شوند و سر و شکل انتشار محتوا، مناسب و حرفه‌ای و چشم‌نواز است. نسخه PDF روزنامه روز و آرشیو شماره‌های گذشته به شکل مناسبی در اختیار کاربران قرار گرفته است.

در سایت روزنامه ایمان با پدیده‌ای شگفت‌انگیز از یک سایت روزنامه‌ای مواجه می‌شویم! در صفحه اول سایت روزنامه «ایمان»، تصویر صفحه اول آخرین شماره قرار گرفته است. به جز تیترها، سایر مطالب چندان خوانا نیستند و احتمالا هم هدف این نبوده که کاربر بتواند مطالب را بخواند. در نوار منو، سرعنوان ۸ صفحه روزنامه درج شده است و شما با کلیک روی هر صفحه، می‌توانید تصویر آن صفحه را مشاهده کنید. خبری از تیتر و متن مطالب در سایت روزنامه نیست.

یکی از عجایب کار روزنامه ایمان، نام دامینی است که برای سایت در نظر گرفته‌اند. سایت روزنامه روی دامین emandaily.ir پیاده شده است. با گرفتن اطلاعات whois دامین‌های دیگر، متوجه شدم که دامین‌های متناسب‌تری برای روزنامه قابل ثبت هستند که استفاده نشده‌اند. حتی ایمیل روزنامه نیز با eiman شروع می‌شود که با حروف استفاده شده در دامین منتفاوت است.

سایت روزنامه (یا هفته‌نامه؟) گویه هم چنگی به دل نمی‌زند.

لطفا به ایمیل احترام بگذارید!

از بین همین سه رسانه‌ای که بالاخره یک سایت مستقل برای خودشان دارند، هیچ‌کدام از ایمیل رسمی روی سایت‌شان استفاده نمی‌کنند. تکلیف چهار رسانه دیگر که سایت ندارند که مشخص است، ولی همین سه روزنامه‌ای که همت کرده‌اند و سایتی برای خودشان دست‌وپا کرده‌اند، از ایمیل‌هایی روی سرویس‌دهنده‌های یاهو و جیمیل استفاده می‌کنند. استفاده از ایمیل رسمی روی آدرس دامین رسانه، به نوعی هویت مجازی آن رسانه را تعریف می‌کند. در ارتباط با منابع خبری، استفاده از ایمیل‌های رسمی می‌تواند هویت خبرنگاران را تأیید کند و اعتبار بیشتری برای ارتباط فراهم کند.

نگاهی به صفحه اول ۷ رسانه قم