شورایی برای اعطای مجوز به نشریات پژوهشی حوزه
نشریات پژوهشی حوزه به سه دسته تقسیم می‌شوند: حوزوی، ترویجی و پژوهشی.
مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه دبیرخانه‌ای دارد با عنوان «شورای اعطای مجوزها و امتیازهای علمی».
دبیرخانه این شورا سندی را در سال ۱۳۹۲ منتشر کرده است و دستورالعمل اعطای رتبه علمی به نشریات حوزوی را ارایه کرده است.
این سند را می‌توانید از سایت موضوع‌مگ (مجله موضوع‌شناسی فقهی) دانلود کنید.
پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه در بخش مجلات فهرستی از ۶۲ مجله حوزوی را فهرست کرده است. البته به نظر می‌رسد اگر بخواهیم تمام مجلات حوزوی (من‌جمله مجلاتی که بدون کسب مجوز از وزارت ارشاد منتشر می‌شوند و همچین مجلات پژوهشی داخلی مؤسسات) را ایندکس کنیم، این فهرست به چند صد مجله افزایش پیدا می‌کند.
چالش‌های چاپ و توزیع
چاپ پروسه سنگین و زمان‌بر و پرهزینه‌ای است.
علاوه بر این، زمانی که وارد سیستم توزیع نشریات می‌شویم، با یک سازمان پیچیده و عجیب و غریب توزیع مواجه می‌شویم.
نشریات حوزوی نمی‌توانند فضایی روی دکه‌ها و محل‌های توزیع مطبوعات برای خودشان پیدا کنند و مجبورند به چند مرکز توزیع مشخص و کتابفروشی بسنده کنند. وقتی در مورد مجلات علمی-پژوهشی با رتبه علمی بالا صحبت می‌کنیم، انتظار هم نداریم که این مجله تک‌فروشی داشته باشد. این مجلات از طریق ارسال به مراکز علمی و کتابخانه‌ها و مدارس و دفاتر علما و نیز ارسال پستی به پژوهشگران حوزوی و مراکز دانشگاهی، مخاطبشان را پیدا می‌کنند، ولی ضریب نفوذشان چقدر می‌تواند باشد؟
در مجلات حوزوی، تیراژ ۳۰۰ نسخه و ۵۰۰ نسخه و ۱۰۰۰ نسخه، تیراژی رایج است. کمتر نشریه علمی حوزوی را پیدا می‌کنید که به تیراژی بالاتر از ۲۰۰۰ نسخه رسیده باشد.
فضای وب می‌تواند تا حد زیادی مشکل دسترسی به مخاطب را برای نشریات علمی-پژوهشی حوزه هموار کند، به شرطی که پیش‌نیازهای مربوط به حضور مجله در فضای وب رعایت شود.
UX
زمانی که از رابط کاربری در سایت‌های حوزوی و نشریات حوزوی صحبت می‌کنیم، به نظر می‌رسد از یک موضوع ناشناخته صحبت می‌کنیم.
صحبت را فعلا در همین حد نگه می‌دارم و در فرصتی دیگر و به تفصیل در مورد طراحی خدمات و گرافیک و تجربه بصری کاربری در منشورات و مطبوعات و مؤسسات حوزوی می‌نویسم.
چه مدل سایتی؟
سایت‌های نشریات علمی-پژوهشی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
واقعیت این است که دستورالعمل‌های مشخصی برای وب‌سایت‌های نشریات وژوهشی در دنیا وجود دارد. اغلب دانشگاه‌های بزرگ دنیا و مراکز پژوهشی که ذیل آنها فعالیت می‌کنند، فعالیت انتشاراتی مکتوب و آنلاین‌شان را بر اساس استانداردهایی تعریف‌شده انجام می‌دهند.
با جستجویی در وب می‌توانید سندهای راهنمای متعددی را در این خصوص پیدا کنید.
چند شاخصه به نظرم باید در سایت‌های مربوط به نشریات پژوهشی مدنظر قرار بگیرد:
- نشریات پژوهشی معمولا وابسته به یکی از نهادهای حوزوی هستند. هرکدام از این نهادها دارای وب‌سایت و پرتال تحت وب هستند و به صورت پیش‌فرض، مایل هستند که نشریه را ذیل سایت جامع آن نهاد تعریف کنند. در حالت کلی این مضووع مشکلی ندارد و حتی می‌تواند تسهیل‌گر باشد. مشکل از آن‌جایی شروع می‌شود که این سایت‌های جامع، زیرساخت مورد نیاز برای مجله پژوهشی را فراهم نمی‌کنند.
- مجلات بنا بر ذات مجله بودن‌شان، نیاز به فضایی پویا دارند. این پویایی و نشاط هم در ظاهر و فرم وب سایت مجله باید تعریف شود، هم پویایی در راه‌های ارتباطی با مخاطب و هم پویایی در بلاغت رسانه‌ای.
- مجلات حوزوی باید بپذیرند که زمانی که می‌خواهند در فضای وب حضور داشته باشند، باید با فرمت مناسب برای وب حضور داشته باشند. اگر حضور یک مجله در وب به شکل ارایه فایل PDF نشریه و مقالات و نهایتا ایندکسی آنلاین از مجموعه مقالات و مجلدات آن نشریه باشد، به نظر می‌رسد مسیر حرکت درست تعریف نشده است.
- شاید در نگاه اول شبکه‌های اجتماعی مجالی برای بروز و حضور نشریات وژوهشی حوزوی نباشند، اما تأملی بر تجربیات نشریات موفق وژوهشی در دنیا نشان می‌دهد که راهکارهای متین و سودمندی برای حضور نشریات علمی در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد.
تجربه مجله موضوع‌شناسی
یکی از پروژه‌هایی که در یک ماه اخیر مشغول آن بودم، اجرای سایت اینترنتی مجله تخصصی موضوع‌شناسی فقهی است.
این مجله وابسته به مؤسسه موضوع‌شناسی فقهی در قم است و اولین شماره آن در بهار امسال منتشر شده است.
با توجه به مسؤولیتی که برای پیاده‌سازی وب‌سایت این مجله بر عهده گرفتم، راهکارهایی را برای حضور مؤثر این مجله د ر فضای وب در نظر گرفتیم و در حال پیاده‌سازی آن هستیم.
در فرصتی دیگر در مورد این نشریه می‌نویسم.
